
- UTANGULIZI
Ufugaji wa kuku huria ni aina ya ufugaji ambapo kuku huachwa huru kutafuta chakula chao sehemu kubwa ya siku. Ni aina ya ufugaji unaofanywa zaidi vijijini na huhitaji mtaji mdogo ukilinganisha na ufugaji wa kisasa.
- FAIDA ZA UFUGAJI HURIA
Gharama ndogo za uendeshaji: Hutegemea chakula cha asili kama majani, wadudu, na mabaki ya vyakula.
Kuku hukua kwa njia ya asili: Hupata lishe mchanganyiko toka mazingira.
Mayai na nyama ni bora: Huchukuliwa kuwa na ladha nzuri na afya kwa mlaji.
Rahisi kuanza: Hata mkulima mdogo anaweza kuanza na kuku wachache.
- AINA ZA KUKU WA KIENYEJI
Kuku wa asili: Hawa ni kuku wa kienyeji wasio na chotara.
Kuku wa kienyeji walioboreshwa: Mfano ni kuroiler, Sasso, na Kuchi – wana uwezo wa kutoa mayai mengi na nyama nyingi.
- MAKAZI YA KUKU
Japo kuku huachiwa huru mchana, ni muhimu kuwa na banda salama la usiku kwa ajili ya:
Kulinda dhidi ya wanyama wakali (vultures, fisi, paka pori)
Kulinda dhidi ya wizi
Kulinda dhidi ya mvua na baridi
Banda liwe na hewa ya kutosha, liwe kavu, na rahisi kusafisha.
- LISHE YA KUKU
Kuku huria hula:
Wadudu, mabaki ya chakula, nafaka, majani, na vyakula vya nyumbani.
Ni vyema kuwapa chakula cha ziada (supplementary feed):
Mahindi ya kusaga, dagaa, mashudu, na majani ya kunde.
Maji safi na ya kutosha kila wakati.
- AFYA YA KUKU
Chanjo ni muhimu:
Mdondo (Newcastle): wiki ya 2, kisha kila baada ya miezi 3
Gumboro, Ndui ya kuku, na chanjo nyingine kulingana na ushauri wa mtaalamu
Udhibiti wa wadudu: Kama chawa na viroboto – tumia dawa ya kunyunyiza kama Sevin dust au Actellic.
Usafi: Banda lisafishwe mara kwa mara ili kuzuia magonjwa.
- UZALISHAJI NA SOKO
Mayai yanaweza kuuzwa au kutotolewa ili kuendeleza kizazi.
Nyama ya kuku wa kienyeji hupendwa na watu wengi – soko lake ni kubwa mijini na vijijini.
- CHANGAMOTO ZA UFUGAJI HURIA
Magonjwa na vifo vya ghafla
Wanyama wakali au wizi
Upatikanaji wa chakula cha kutosha msimu wa kiangazi
Kukosa chanjo au matibabu sahihi
- MBINU ZA KUBORESHA UFUGAJI
Tumia kuku walioboreshwa wenye tija kubwa
Tengeneza banda bora la usiku
Toa chanjo na dawa kwa wakati
Hakikisha lishe ya ziada wakati wa kiangazi au upungufu wa chakula
Fuatilia masoko kwa karibu – uza mayai na kuku kwa bei nzuri
- HITIMISHO
Ufugaji wa kuku huria ni njia nzuri na rahisi ya kupata kipato, lishe bora, na ajira vijijini. Ukiwa na mbinu sahihi na umakini, unaweza kuendeleza mradi huu na kufikia mafanikio makubwa.